Jul 052009
(Een gedachtenstroom over een lekker onbelangrijk taal-detail.
Ik zeg er alvast bij dat taal volgens mij NIET gemaakt wordt
door het woordenboek, noch door een meerderheid.)
Is ‘een aantal‘ enkelvoud of meervoud?
Stelling:
De uitdrukking ‘er loopt een aantal mensen‘
lijkt taalkundig korrekt, maar is het meestal niet.
Er staat niet ‘lopen‘, want ‘een aantal‘ is enkelvoud.
Zou je kunnen denken.
Maar ‘mensen‘ is meervoud!
Een aantal voorbeelden (door elkaar):
een aantal mensen
een stel mensen
een stel
een bende
enige
een boel mensen
een boel water
(een boel vis is een boel vissen,
tenzij 1 vis al een boel vis is)
een boel
veel
er komen een boel mensen kijken
er komt een boel bij kijken
veel mensen weten niet beter
twee mensen weten meer dan een
tien vogels vliegen voorbij, of zijn het er negen?
tien bezoekers lopen buiten
een aantal bezoekers lopen op het gras
het aantal bezoekers loopt op
er stapt een groep uit de bus
een deel doet niet mee
de meesten doen wel mee
het zijn honderd -of een groter aantal- dingen
vijftig punten is genoeg
Er zijn (minstens) twee gevallen:
(1)
Het aantal leden is al groot en het (aantal leden) loopt nog op.
Het aantal leden ziet er goed uit.
Het aantal zitplaatsen klopt niet.
Het aantal stoelen is niet goed.
Een aantal groter dan tien.
Een paar zit op een bankje.
(?)
Een viertal muzikanten stapt het podium op.
(2)
Vier muzikanten stappen het podium op.
Vier orkestjes spelen deze week.
Een aantal dingen kloppen niet.
Een aantal stoelen zijn niet goed.
Een paar bezoekers komen alleen.
Een heleboel leden komen zelden.
Een aantal leden zien elkaar nooit.
Konklusie:
Het tussengeval bestaat niet echt, het is enkelvoud of het is meervoud.
Wanneer je een groep als 1 ding bedoelt is het enkelvoud.
(..een viertal..)
Wanneer je een hoeveelheid bedoelt hangt het af van het onderwerp.
(Er is veel zand, er zijn veel korrels.
Er is een hoeveelheid zand, er zijn een aantal korrels.)
Maar het ruwe taalgevoel ziet ‘een ding’ en houdt vast aan enkelvoud.
(Er is een aantal…)
Net zoals het aapje de noot in de val niet kan loslaten.
Om van het probleem af te zijn doen we gewoon of
‘Een aantal leden ziet elkaar nooit.‘ ook goed is,
hoewel deze leden nadrukkelijk geen groepje vormen!
(En hoe kan een ding elkaar zien?)
Volgens het arme taalgevoel is er geen ontkomen aan
de club van mensen die van geen enkele club lid zijn.
*
In sommige gevallen kan het allebei, zou je kunnen zeggen.
Dat lijkt maar zo, ze zijn niet allebei hetzelfde.
*
De veelvoorkomende fout is:
Men gebruikt de enkelvouds-vorm, maar bedoelt het niet als groep.
Die vorm is grammatikaal misschien wel korrekt, maar de betekenis hoort
dus bij een ander geval dan men bedoelt.
Het opvallende enkelvoud van ‘aantal‘ maakt helemaal blind voor
deze subtiliteit.
–//–
interessant thema. in de winter hou ik me ook wel eens met dat soort dingen bezig :-).
De Schrijfwijzer geeft meestal – uiteindelijk – wel een bevredigend antwoord…
Je hebt hierboven een heleboel goede voorbeelden gekozen om te laten zien in welk schemergebied onze taal zich vaak bevindt. Ik pik er één item uit:
‘er loopt een aantal mensen’ . ‘Een aantal mensen’ is het onderwerp en aangezien ‘aantal’ enkelvoud is, is “Er loopt een aantal mensen” correct.
Je moet het (soms helaas) taalkundig bekijken en om het correct te doen zijn andere zaken daar (helaas) vaak ondergeschikt aan.
Iedere dichter/schrijver heeft zijn vrijheid maar die mag nooit liggen in het gebied van grammaticale vrijheden.
En dan hebben we het nog niet gehad over wederkerige zinnen als:
“Het aantal mensen dat ziek werd liep in de honderttallen.”
(Misschien is deze bijdrage iets voor de groep “Schrijfplatform” van Linda Morgan).
Leuke titel heeft deze bijdrage overigens.
Maria-Dolores, het was inderdaad middenin de winter.
Ingrid, we zijn het hierover dus NIET eens!
Daarom heb ik dit juist neergetiept.
Misschien is het inleidinkje-tussen-haken wel mijn echte ‘boodschap’…
Bij welke groep?
De groepen ‘Taal’ en ‘Schrijversplatform’ lijken me eerder gevuld met schrijfsels dan gemiereneuk óver schrijfsels.
Zaaikort 11:50: Je passage tussen haakjes is discutabel.
– In de eerste plaats zijn (voor mij althans) taalkundige vraagstukken nooit onbelangrijk al kan ik mij indenken dat dit voor anderen wel zo is. Ik ben nou eenmaal een taalmens en daar helpt geen lieve moedertje aan.
– In de tweede plaats : Wat een woordenboek voorschrijft geldt als regel om een taal correct te spreken en te schrijven. Als iemand daarvan af wil wijken zal dat in het ene geval wel en in het andere geval niet worden geaccepteerd.
Een vierjarige opleiding creatief schrijven heeft mij geleerd dat voor creatief schrijven – waartoe behoren genres als proza (ficite/non-fictie, dichtkunst enz.. – ) soepeler regels gelden dan bijvoorbeeld in een officieel stuk waarmee iemand goed voor de dag wil komen.
Hier ligt voor mij een belangrijke tweedeling. Een handleiding bijvoorbeeld is heel iets anders dan een gedicht.
hm… ik zeg niks!
het leuke van de Schrijfwijzer vond ik dat daarin meestal wel wordt uitgelegd wààrom iets als goed of fout wordt gezien… daar kun je dan mee verder: kijken of je dat zelf ook vindt en of je dat bepaalde aspect uit wilt drukken.
zelf hou ik me meestal buiten dat soort discussies. ik werk als vertaler voor verschillende opdrachtgevers; elke opdrachtgever heeft zijn eigen huisregels, die op bepaalde punten van elkaar afwijken of elkaar zelfs volledig tegenspreken. mijn Schrijfwijzer kan ik dus eigenlijk weggooien :-).
Juf 12:01
Belangrijk, ach, de wereld draait ook wel door zonder dat wij het eens worden over dit kwestietje, bedoel ik.
Niet dat zorgvuldig taalgebruik onbelangrijk is!
Sommige misbaksels doen gewoon pijn aan mijn ogen, ook of juist als ze tot wet verheven zijn middels een woordenboek of doordat iedereen eraan meedoet.
(De makers van het Groene Boekje bijvoorbeeld zijn naar mijn bescheiden mening helemaal ontspoord, zodat er als reaktie het Witte Boekje moest komen, erg genant allemaal.)
En al zou Het Woordenboek het laatste woord hebben:
wie maken de taal die daarin vastgelegd wordt?
Interessant, meestal gebruik ik het intuïtief goed, moet ik vaststellen bij het zien van je voorbeelden.
Maar ik denk er dus zelden over na, en door jouw bijdrage ga ik dat nou juist wel doen.
Het klopt dat het soms pijn doet aan je ogen, maar wel wordt voorgeschreven volgens de boekjes.
Mijn broer, http://www.vkblog.nl/blog/55141,heeft echt iets met fouten die een soort gewoonte zijn of zijn geworden. Hij geeft les aan studenten op een HBO en kan uit zijn dak gaan bij het nakijken van het werk dat sommige studenten inleveren. Hij heeft hier overigens een groep Taal opgericht. Misschien is dat wat voor jou???
hè, vergeten in te loggen
@ Maria-Dolores, dank voor de tip en de bijval.
(Sorry Juf! Het is niet persoonlijk.)
Als je die schrijfwijzer toch uit hebt, mag ik ‘m dan voor je weggooien?
@ Coby, dank voor je reaktie.
Weer een interessante blogger erbij om te gaan inlezen.
Je broer moet zich -als ik het goed zie- wel netjes aan het boek houden.
Ben benieuwd wat hij zou vinden van mijn rekalsietrantsie.
@zaaikort,
‘t is een ouwe, van 1995. ondertussen zal het wel weer allemaal heel anders zijn :-).
He leuk bloggie zaoikurt!
Had het kunne wete, dat je ook een taolfriek ben..
‘k Kom ‘s vaoker bij je kèke…!
Maor eers ff boodschappe doen bij Appie Happie…..
Ik vind als schrijver (?) dat je je eigen woorden mag verzinnen. Moet natuurlijk voor de lezer wel duidelijk zijn wat je ongeveer bedoeld. Een woord als ‘gehokkebak’ bestaat niet.
Maar als ik zeg, m’n wasmachine staat niet waterpas, dus het pokkeding hokkebakt door mijn doucheruimte, begrijpt iedereen het weer wel.
Leuk stukje!!!
Je hebt helemaal gelijk volgens http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/16/aantal_een_mensen_waren_was/
Volledig eens met Gus. Het is me overkomen ooit een brevet voor een uitvinding te moeten vertalen. Er waren veel onderdelen van deze uitvinding, die nog geen naam hadden en heb zo heel wat woorden verzonnen en het werd nog goedgekeurd ook. Het schijnt dat ook de eerste vertaling van de Bijbel volstond met nieuwe woorden, die later in het woordenboek werden opgenomen.
Groet,
“Een aantal van die kippen, en ik heb er een tijdje goed naar staan te kijken waarbij het overduidelijk was dat er een paar niet goed bij hun hoofd waren, zo raar deden ze, legden hun ei, en je hoeft me niet te geloven maar het was écht zo, gewoon midden in een plas.”
Na enige tijd treedt (bij de lezer) concentratieverlies op en wordt een zin begrijpelijker als er een taalfout wordt toegepast (door de schrijver) om de samenhang van de zin te redden.
Nou heb ik een tijdje goed naar die zin staan te kijken, maar ik zie er geen taalfout in. Ben ik zo kippig?
“Een aantal van die kippen,……………legden hun ei,……………gewoon midden in een plas.”
Ja……, dat zie ik, maar ik betoog dus dat legden hier klopt.
Misschien dat je zou kunnen vinden dat het lijkt of ze samen één ei leggen?
(Zet er dan maar elk tussen of maak er eieren van.)
(*zucht*) Zou Nederlands dan toch geen exakt vak zijn?
Google: een aantal mensen is…10.600.000 hits
een aantal mensen zijn… 14.800.000 hits
een aantal mensen heeft…12.400.000 hits
een aantal mensen hebben…10.400.000 hits
We komen er niet uit. Mij stuit het echt tegen de borst om legden te schrijven al moet ik zeggen dat het al een beetje begint te wennen.
Deze ken je waarschijnlijk al.
http://www.onzetaal.nl/advies/aantal.php
Veel dank voor de welwillende reakties!
Die laatste link is nieuw voor mij, want ik heb over dit onderwerp helemaal niets opgezocht. Voor mezelf ben ik er allang uit.
Overigens in’t algemeen: Google doet altijd alsof hij ons blijmaakt met tienmiljoen hits, maar als je die allemaal bekijkt blijken het toch vooral missers te zijn, op de eerste paar na.